Istota analizy sprawności działania (aktywności)

Istota analizy sprawności działania (aktywności)

Analiza sprawności działania jest jednym z czterech elementów analizy wskaźnikowej sprawozdania finansowego. Do pozostałych należą: analiza płynności, zadłużenia, rentowności, a także analiza pozycji rynkowej obejmująca wskaźniki rynku kapitałowego (inaczej inwestorskie). Poszczególne elementy analizy wskaźnikowej zawierają miary o zbliżonej treści ekonomicznej.

Istotą analizy sprawności działania jest przeprowadzenie oceny efektywności, z jaką jednostka wykorzystuje i zarządza posiadanymi składnikami majątku oraz zobowiązań. Rezultaty otrzymuje się dzięki zestawieniu poszczególnych pozycji bilansu z wartością przychodów ze sprzedaży, lub kosztów związanych z ich uzyskaniem. W ten sposób określany jest czas niezbędny na odtworzenie danego elementu majątku (lub zobowiązań), a także określenie ile razy, dany zasób, jest odnawiany w przeciągu danego okresu.

W tym kontekście mówi się o rotacji składników majątku, czyli o ilości wykonywanych cykli w danym okresie, np.: ile razy nastąpił spływ należności w ciągu roku obrotowego? Dlatego też, analiza sprawności działania obejmuje kilka grup wskaźników. Przede wszystkim są to miary rotacji aktywów i pasywów. Ponadto, w ramach tej części analizy sprawozdania finansowego wyróżnia się m.in. wskaźniki kosztochłonności.

W związku z powyższym, analiza sprawności działania stanowi bardzo istotne uzupełnienie badania płynności i rentowności przedsiębiorstwa. Ponadto, wiele mówi o efektywności kierownictwa jednostki gospodarczej. Dlatego też, rezultaty analizy aktywności można odnieść zarówno do operacyjnych, jak i strategicznych działań przedsiębiorstwa.

Analiza sprawności działania bardzo często jest nazywana analizą aktywności (activity analysis, operation ratio analysis, efficiency ratios, turnover ratios, lub czasem performance ratios). W literaturze występują również inne terminy, które dotyczą tego elementu analizy wskaźnikowej. Mianowicie, w podręcznikach można napotkać nazwy tj.: analiza aktywności gospodarczej przedsiębiorstwa, lub analiza sprawności zarządzania.

Analiza aktywności – najważniejsze wskaźniki

Przedsiębiorcy są szczególnie zainteresowani, jak najszybszym wytworzeniem towarów, ich sprzedażą, a także otrzymaniem gotówki od kontrahentów.  Efektywność tego procesu znajduje bezpośrednie odzwierciedlenie w generowanych przychodach ze sprzedaży. Ponadto, od niego zależy również płynność przedsiębiorstwa, ponieważ im szybciej nastąpi zapłata za towary i usługi, tym mniejsza szansa na to, że nie przedsiębiorstwo nie poradzi sobie z terminowym regulowaniem zobowiązań bieżących.

Analizę aktywności przeprowadza się z zastosowaniem różnych wskaźników finansowych. Najczęściej obejmuje ona one miary, które służą do badania efektywności z jaką przedsiębiorstwo zarządza zapasami, należnościami krótkoterminowymi oraz zobowiązaniami krótkoterminowymi. Dlatego też, szczególne znaczenie otrzymują:

• Wskaźnik rotacji należności ,
• Cykl rotacji należności,
• Wskaźnik rotacji zapasów,
• Cykl rotacji zapasów,
• Wskaźnik rotacji zobowiązań,
• Cykl rotacji zobowiązań.

Wyżej wymienione wskaźniki to integralne elementy cyklu operacyjnego i cyklu konwersji gotówki. Miary te, m.in. uwzględniają czas niezbędny na zakup i przetworzenie zapasów, okres oczekiwania na spływ należności, a także czas, który przedsiębiorstwo otrzymało na spłatę zobowiązań. Są to syntetyczne mierniki efektywności funkcjonowania przedsiębiorstwa, które mają szczególne znaczenie w analizie jego kondycji finansowej.

Badanie sprawności działania obejmuje również inne miary. Zaliczyć do nich można wskaźniki rotacji aktywów trwałych, obrotowych, a także aktywów ogółem. Polegają one na zestawieniu poszczególnych elementów bilansu w relacji do osiąganych przychodów ze sprzedaży towarów materiałów i usług.  Na podstawie ich rezultatów możliwe jest określenie (w uproszczeniu), jak efektywnie przedsiębiorstwo wykorzystuje majątek do generowania sprzedaży. Należy pamiętać, że analiza aktywności, z reguły, uwzględnia wiele innych wskaźników finansowych.

 

Analiza aktywności, a płynność i rentowność przedsiębiorstwa

Analiza aktywności, w pewnym stopniu, może wydawać się podobna do badania rentowności. Mianowicie, w badaniu sprawności działania, efektywność jest m.in. mierzona wysokością przychodów wygenerowanych za pomocą elementów majątku, posiadanych przez dane przedsiębiorstwo. Należy jednak przypomnieć, że rentowność to zdolność jednostki do generowania księgowej nadwyżki przychodów nad ponoszonymi kosztami.

Wskaźniki aktywności, w swojej budowie, obejmują wartości pochodzące z rachunku zysków i strat. W większości przypadków jest to jednak wielkości przychodów ze sprzedaży towarów, materiałów i usług. Oznacza to, że wyniki analizy aktywności nie odnoszą się do osiąganych nadwyżek finansowych, a do efektywności z jaką jednostka wykorzystuje majątek do generowania przychodów.  W przypadku badania rentowności, wskaźniki (i rezultaty) najczęściej dotyczą wyniku finansowego (zysku lub straty netto), a także kosztów, które na niego wpływają.

Należy jednak zaznaczyć, że istnieje wyraźny związek pomiędzy badaniem sprawności działania przedsiębiorstwa i płynnością finansową. To spostrzeżenie odnosi się głównie do analizy cyklu konwersji gotówki, który m.in. obejmuje okres oczekiwania na spływ należności, a także czas, który jednostka posiada na zapłacenie zobowiązań. W związku z tym, uproszczając, można stwierdzić, że analiza aktywności pozwala na dokonanie oceny płynności, w kontekście dynamicznym. Mianowicie, możliwe jest oszacowanie, czy dana jednostka będzie miała gotówkę na spłatę zobowiązań krótkoterminowych. Dodatkowo, na etapie analizy sprawności działania szacowane jest zapotrzebowanie na kapitał pracujący (inaczej kapitał obrotowy netto), który bezpośrednio odnosi się do istoty i definicji płynności finansowej przedsiębiorstwa.